سنتور رضا مسعودی مدل یک مهر

در ادامه مطالب کاربردی سنتور، در این مقاله جامع و در عین حال مختصر، مهمترین نکات پیش از خرید اینترنتی سنتور با بهترین مارک و بهترین قیمت ممکن را به شما آموزش می دهیم تا خریدی موفق داشته باشید. اینکه کسی به شما بگوید فلان مارک سنتور و فلان مدل را بخر، اشتباه محض است و بهترین راه برای خرید سنتور، دانستن نکاتی است که در ادامه توضیح می دهیم و حاصل تجربه چندین ساله می باشد.

۱- کلیات

خرید سنتور بخصوص برای افراد مبتدی کار راحتی نیست و بهتر است حتما قبل از خرید سنتور نکاتی را برای انتخاب یک مارک مناسب خود بلد باشید. اکیدا پیشنهاد میکنیم درگیر اسم و مارک نشوید زیرا بهترین مارک ها هم ممکن است به ازای هر ۴ سنتور خوب، دو سنتور بد تولید کنند. اینکه چه سنتوری بهتر است بستگی به نوع چوب آن، قیمت، قدمت مارک آن (معمولا مارک های قدیمی تر بهتر هستند)، حالت اتصال و چرخش سیم به دور گوشی ها و شیطانک و صدای سنتور. سنتور بر اساس ابعاد خاص که قاعده هم دارد می تواند به سنتور سل، لا، سی …،کروماتیک، ۱۲خرک، ۱۴خرک، باس و…تقسیم شود. البته در این تقسیم بندی تنها ابعاد ساز متغیر است و بقیه اجزای ساز یکسان می باشد.

۲- بخشهای مختلف سنتور

جعبه رِزُنانس:
منظور از جعبه رزنانس، جعبه شامل صفحه و کفه و کلاف می باشد که با چسب یا سریشم به هم متصل هستند. در داخل این جعبه بین ۳ تا ۷ چوب (پل) به قطر حدودی یک سانتی متر وجود دارد که بین صفحه و کف قرار دارد که بنا به تخصص و تجربه سازنده ساز در جاهای خاصی قرار میگیرد که این خود به یک دست بودن صدا و تناسب حجم صدا و جنس ان کمک بسیار زیادی می کند. لازم به ذکر است که برخی از اساتید سازنده فقط با ابزار پل عیوب صدایی بسیاری از سازها را می توانند رفع کنند.

جنس جعبه:
جنس چوب سنتور عمدتا از گردو می باشد (البته چوب راش، آزاد، رز وود، فوفل… نیز استفاده میشود) که البته خود چوب گردو بنا بر عمر درخت، قطر تنه، منطقه رویش درخت، مدت زمان خشک شدن چوب و شیوه خشک شدن ان کیفیت های مختلفی دارد. بسیاری از اساتید سازنده ساز معتقدند چوب مناطق سردسیر مثلا کردستان، سنندج، الموت و… از کیفیت بهتری برخوردارند. البته از دید اکثر اساتید چوب گردوی تیره که دارای رگه های راست و منظم و یا فرهای ابر گونه روی چوب می باشند، که مدت زیادی (مثلا حداقل ۵سال) از خشک شدن آنها می گذرد، گزینه مناسبی برای خرید سنتوری خوش صدا خواهد بود.

گل روی جعبه:
بر روی صفحه سنتور دو سوراخ به شکل گل وجود دارد که به ان گل سنتور گفته میشود. علت حضور این گل علاوه بر زیبایی، کمک به ایجاد رزنانس در داخل جعبه می باشد که محل آن بر اساس شیوه پل گذاری و سلیقه سازنده زیر سیمهای زرد و پشت خرک تعبیه می شود.

ضخامت صفحه و کف:
بسیاری از اساتید حرفه ای معتقدند که چیدمان پل تنها فاکتور مهم تنظیم صدای ساز نیست بلکه ضخامت صفحه و کف نقش بسیار زیادی در کیفیت صدای ساز دارد. البته در این بین ضخامت صفحه از اهمیت بیشتری برخوردار است. بنا به جنس چوب و میزان خشک شدن ان ضخامت کف بین ۷تا ۹ میلیمتر و صفحه بین ۵٫۵ تا ۷٫۵ میلیمتر تنظیم می شود.شایان ذکر است که اساتید حرفه ای بنابر جنس چوب ممکن است ضخامتهای مختلفی در نقاط مختلف صفحه و کف ایجاد کنند.که البته خود همین تجربه وتخصص زیادی را میطلبد .

شیطانک:
روی دو ساق ذوزنقه سنتور یک برجستگی وجود دارد که روی ان دو میله استیل به قطر حدودی ۲ میلیمتر قرار دارد که به شیطانک گفته می شود.که بعدا سیمهای سنتور روی ان قرار میگیرد. ارتفاع شیطانک از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا بوسیله ان، میزان فشار سیمها روی خرک تغییر میکند که این خود در نهایت روی صدای ساز اثرگزار خواهد بود.

گوشی و سیمگیر:
در طرف راست سنتور و بر روی کلاف گوشی قرار دارد که سیمهای ساز در نهایت از طریق همین گوشیها کوک و تنظیم می شوند . اما نکته مهم در قسمت گوشی شیوه سوراخکاری و برقو زدن است که رعایت همین نکته به کوک خوب و دقیق منجر خواهد شد. اما سیم گیر در طرف چپ ساز قرار دارد که تنها نکته مهم شیوه گره زدن سیم است که در نگه داشتن کوک می تواند موثر باشد.

جنس سیم:
سنتور شامل دو نوع سیم می باشد که به سیم سفید وسیم زرد یا قرمز معروف است. سیم سفید از جنس فولاد می باشد و سیم زرد یک ترکیب الیاژی از کروم، مس و فولاد است. که البته این سیمها عمدتا وارداتی هستند. نکته مهم در این است که جنس سیم و کیفیت (یکدستی چگالی سیم) آن بر روی صدا بسیار موثر است.

۳- قیمت

اینکه شما یک سنتور مبتدی نیاز داشته باشید یا حرفه ای، تاثیر زیادی بر روی انتخاب شما دارد. بطور کلی قیمت یک سنتور مبتدی مناسب بین ۶۰۰ هزار تا ۲ میلیون تومان است و سنتورهای حرفه ای گاها تا ۶ میلیون تومان قیمت دارند. هر چند توصیه می کنیم اگر واقعا به سنتور علاقه دارید، درگیر قیمت نشوید و کیفیت را در درجه اول قرار دهید.

در تعیین قیمت سنتور یکی از مهمترین فاکتورها، نوع چوب است. چوب گردو و آزاد از سایر چوب ها بهتر و گران تر هستند هر چند اخیرا تعداد فروشندگانی که چوب های بی کیفیت که پس از مدتی انحنا پیدا می کنند را به نام چوب گردو به هنرآموزان می فروشند.

۴- مارک ها

همانطور که چندین بار تاکید کردیم، هیچ حساسیتی روی مارک سنتور نداشته باشید و هدف از قرار دادن این تیتر فقط شناساندن مهرهای مختلف ساز سنتور است. مارک های سازنده هیچ دلیلی بر کیفیت بهتر آنها وجود ندارد و سنتوری که می خرید باید فاکتورهایی که در این مقاله گفته شده است را دارا باشد نه مارکی مشخص!

۵- مشخصات ظاهری

حتما به نحوه پیچیدن و اتصال سیم به دور گوشی و ارتباط با شیطانک توجه کنید که بدون نقص و محکم باشد زیرا در غیر این صورت سنتور خریداری شده بعد از مدتی کوک نگه نمی دارد و دردسرهای زیادی ایجاد می کند. به اعتقاد اکثر اساتید سنتور سازی، سازهای با چوب گردوی تیره و راه راست و یا فردار دارای کیفیت صوتی بهتری هستند. از طرف دیگر اگر بتوانید به قدمت خشک شدن چوب پی ببرید با درنظر داشتن این نکته که هر چه عمر خشک شدن چوب بالاتر باشد این چوب از کیفیت بهتری برخوردار است می توانید سنتور بهتری بخرید.

منظور از مشخصات ظاهری پرداخت چوب (یعنی باقی نماندن اثر داغی اره یا امثال این ها روی چوب)، رنگ چوب، کیفیت اتصال سیم ها و جا افتاده بودن کیفیت ساز می باشد.  البته کیفیت رنگرزی نیز مهم است که ساز با شاپان یا سیلر یا لاک رنگ شده باشد که به تجربه، سازی که با لاک رنگ شده باشد کیفیت بهتری خواهد داشت زیرا سیلر به دلیل خاصیت پوشانندگی منافذ چوب را می پوشاند که این خود باعث کاهش کیفیت صدا می شود. نکته ای که باید در راهنمای خرید سنتور توجه داشت این است که ممکن است یک ساز با چوب روشن اما رنگ تیره باشد (توسط شیلان تیره شده باشد) که باید توجه داشت که به جای چوب تیره به شما فروخته نشود.

همچنین دقت کنید که روی چوب سنتور، خاتم، منبت یا نقش و نگارهای متفرقه نباشد زیرا سبب تضعیف صدای ساز می شود.

اگر قرار است سنتور با چوب آزاد بخرید: برای تشخیص چوب آزاد (یکی از بهترین چوب های سنتور) دقت کنید که رنگ آن قهوه ای متمایل به نارنجی است و وزن مخصوص این چوب در حالت خشک ۷۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب است یعنی ۵۰ کیلوگرم سنگین تر از چوب گردو که این اختلاف وزن در سازهای ساخته شده نیز به وضوح قابل درک است.

اگر قرار است سنتور با چوب گردو بخرید: سازهای با چوب گردوی تیره و راه راست و یا فردار دارای کیفیت صوتی بهتری هستند.

۶- صدای سنتور

کاملا مشخص است که نه تنها در سنتور بلکه در هر سازی یکدست بودن صدا مهمترین نکته است. به این معنی که موقع نواختن اگر کیفیت ساخت خوب باشد، صدای تق و لق زدن و ناقصی ها زیر مضراب شنیده نمی شود. این اشکال به دلیل این است که ضخامت صفحه و جنس آن و محل پل گذاری با هم تناسب ندارند و این یک ایراد مهم برای یک نوازنده حرفه­ ای است. حجم صدای ساز بستگی به سلیقه شما دارد اما ما پیشنهاد می­کنیم سازهای پرحجم را انتخاب نکنید (مخصوصا در سازهای ارزان). زیرا این حجم زیاد با کاهش ضخامت و کاهش تعداد پل و استفاده از چوب روشن قابل دستیابی است که خود این موارد برای اینکه یک سنتور، ضعیف محسوب شود کافیست. انتخاب صدا یک تخصص است که با تجربه به دست می ­آید و باید به متخصصان این امر اعتماد کرد. معمولا از صداهای خوب با عناوینی همچون صدای زنگدار، کریستالی، بدون تقه و یا صدای پخته در میان نوازندگان یاد می­شود.

در واقع گاهی ممکن است ۳ سنتوری که از یک تنه درخت و توسط یک سازنده ساخته می شوند دو تا دارای صدای خوب و یکی صدای مبتدی تر باشد و همین موضوع در قیمت گذاری آن توسط فروشنده تاثیر زیادی دارد. این قیمت گذاری هم فقط توسط خود فروشنده تعیین می شود و شما تا زمانی که خیلی حرفه ای نباشید متوجه ارزش متناسب با کیفیت آن نخواهید شد.

هر چند باید به این نکته هم توجه داشت که صدای هر سازی باید مناسب طبع نوازنده آن باشد. برای این اصل مهم هیچ تعریف خاصی وجود ندارد. هر کس به نحوی صدای خوب را تعریف می کند. اما به هر روی ساز خوب دارای صدای خوب است. قابل ذکر است صرفا ساز با دارا بودن جنبه های ظاهری درست، صدای خوبی نخواهد داشت. به اعتقاد اکثر اساتید سنتور سازی، سازهای با چوب گردوی تیره و راه راست و یا فردار دارای کیفیت صوتی بهتری هستند.

۷- نظرات نوازندگان و اساتید حرفه ای

نکات مهم از دیدگاه استاد احسان اسدی:

“در مورد خرید سنتور، فقط یه موردش چوب هست که همه بهش توجه دارن. ولی موارد دیگه‌ای هم هستن که توجه کردن بهش خیلی مهم هست. موردی که می خوام بهش اشاره کنم، نوع پیچیدن سیم در سیمگیر هست. سنتور همون طور که ۷۲ تا سیم داره، ۷۲ تا هم سیمگیر داره که طرز پیچیدن سیم در این ۷۲ سیمگیر مهارت بالایی لازم داره و مورد ظریفی هست که بین اساتید سنتور ساز تفاوت ایجاد می کنه. بذارید با یه مثال شروع کنم. فرض کنید دو نفر میخوان همدیگه رو بغل کنن. اگه فقط نفر اول نفر دوم رو بغل کنه، شما می تونید به راحتی اونها رو از هم جدا کنید. ولی اگه این دو نفر هر دو همدیگه رو بغل کنن، به این راحتی ها نمیشه از هم جداشون کرد. به قسمت سیمگیر نگاه کنید؛ اگه دیدید که یه سیم دور سیم دیگه پیچیده شده، سازنده سنتور شما مهارت زیادی نداشت ولـــــــی اگه هر دو سیم دور هم پیچیده شدن، سازنده سنتور شما یک استاد مهار هست…!!! که در حالت دوم شما در قسمت سیمگیر یک حلقه مشاهده میکنید. اما معایب حالت اول (یعنی پیچیدن یک سیم دور سیم دیگه): مهم ترین عیبش، کوک همیشه مشکل دارش هست. کوک کردن این نوع ساز ها مشکل و زمان بر هست و به راحتی هم کوکشون ول میشه و آرزوی یه کوک درست حسابی رو به دلتون میذاره! به مرور زمان سیم ها دچار مشکل میشن و حتی شاید بعضی از اونها در برن.و حتی در بعضی از وارد هم باعث باز شدن چسب صفحات میشه که دیگه اون سنتور قابل استفاده نیست…!”

۸- نکات دیگر

• به هیچ وجه خرید ساز را به استاد خود نسپارید و یا به فروشگاهی که استادتان می گوید بروید و بگویید از طرف فلانی آمده ام نروید (واقعا این کار را نکنید!) مگر اینکه ۱۰۰ درصد به استاد خود اطمینان داشته باشید.
• معمولا ساز خوب ظاهر مناسبی هم دارد: منظورمان ظاهر شیک و زیبا نیست بلکه ظاهر باکیفیت! این موضوع به ظرافت در ساخت سنتور و نبودن اثری از داغی و لکه و … مربوط می شود.
• سنتور درخت آزاد و درخت گردو بهترین نوع سنتورها هستند ولی سنتورهایی که از چوب ازاد ساخته میشوند بهتر اند چرا که صدای لطیف تر و واضح تری نسبت به چوب گردو دارند.
• مجددا عرض می کنیم که به هیچ وجه درگیر مارک یا مهر سنتور نشوید. هر سازنده ای سنتور خوب و بد می سازد.